آشنایی با هویه و انواع آن
هویه چست؟
هویه یا دستگاه لحیم کاری یکی از ابزارهای رایج و پر‌‌کاربرد در کارهای الکترونیکی است که از آن برای متصل و لحیم کردن قطعات الکترونیکی گوناگون و فیش، کابل، سیم و کانکتور و.. به یکدیگر استفاده می شود.
محصول جدید: پروژکتور 50 وات COB
هر هویه به طور معمول دارای یک دسته ی عایق، یک المنت برای تبدیل انرژی الکتریکی به گرما و نوک فلزی می باشد. در واقع نوک هویه فلزی با انتقال گرما و ذوب سیم لحیمی که بین دو قطعه قرار داده می شود، آن دو قطعه را به هم متصل می کند.هویه ها بر اساس کاربردشان دارای طیف متنوعی هستند، از هویه های بسیار ساده گرفته تا هویه های چند توانه که دارای کلید یا پیچی برای انتخاب توان و تنظیم دمای هویه هستند. در بعضی از هویه های پیشرفته تر دمای هویه به صورت دیجیتالی تنظیم می شود.
توان هویه ها 40 وات تا 200 وات
دمای تولید شده توسط هویه با پارامتر وات و نشان W سنجیده می شود. به طور مثال از هویه 30 و 40 وات برای لحیم کاری قطعات الکترونیکی و مونتاژ بردهای با ظرافت استفاده می شود. هویه ٦٠ واتی براي لحيم كاري قطعات الكترونيك مناسب است و هويه هاي بيشتر از ١٠٠ وات در لحيم كاري كانكتور‌ها و سیم ها کاربرد دارند.
مقاله آموزشی: آشنایی با انواع لنز یکپارچه
وسایل جانبی لحیم کاری
روغن لحیم (فلاکس یا خمیر لحیم)، پایه هویه، اسفنج نسوز، عینک ایمنی، قلع کش یا مکنده قلع، نوک هویه و سیم لحیم از جمله وسایل جانبی مورد نیاز هنگام کار با هویه هستند.
روغن لحیم
روغن لحیم که به اسم های مایع فلاکس یا خمیر لحیم شناخته است، ماده ای است که از آن برای جلوگیری از اکسید شدن و پاک کردن اکسایش چربی، رنگ یا هر گونه کثیفی در محل لحیم کاری استفاده می شود. این روغن در اثر تماس با قلع، آن را به صورت محدب یا کره ای در می آورد که باعث اتصال بهتر، تمیزتر و راحت تر قطعات توسط لحیم می شود. بعضی از سیم های لحیم از قبل آغشته به روغن لحیم هستند که در این صورت نیازی به استفاده هم زمان از روغن لحیم در حین کار نیست.
پایه هویه
یکی از لوازم ضروی برای ایمنی و راحتی کار با دستگاه هویه، پایه آن است، چون که نداشتن پایه باعث خطر سوختگی، باعث آتش سوزی یا حتی افتادن دستگاه بر روی کار و آسیب زدن به آن می شود.
اسفنج نسوز پاک کننده نوک هویه
معمولا مدتی بعد از استفاده از هویه، زائده هایی به نوک آن می چسبد که برای از بین بردن این زائده ها می توان از اسفنج نسوز استفاده کرد و نوک هویه را تمیز کرد. بهتر است برای کارایی بیشتر، اسفنج را حتما خیس کنید. آلیاژی که سر هویه با آن ساخته شده است در میزان اکسید شدن و چسبندگی آن بسیار موثر است و خیلی مهم است که سر هویه نسوز باشد.
عینک ایمنی
ممکن است سیم لحیم در حین ذوب شدن، قطراتی آغشته به روغن با دمای بسیار بالا را به اطراف پرتاب کند و از آنجایی که بسیاری از افراد در حین لحیم کاری معمولا برای تمرکز بهتر یا دید بهتر قطعه، صورت خود را بسیار نزدیک کار می برند، بهتر است برای جلوگیری از سوختن چشم و صورت از عینک ایمنی مخصوص لحیم کاری استفاده کرد.
قلع کش یا مکنده لحیم
قلع کش وسیله ای است برای جدا کردن لحیم ذوب شده از محل اتصال در مواقعی که قطعه ای را اشتباه وصل کرده اید یا نیاز به ایجاد تغییری در محل اتصال دارید. برای جدا کردن لحیم اول باید با نوک هویه لحیم را دوباره ذوب کنید و با قلع کش لحیم ذوب شده را پاک کنید.
مکنده لحیم در واقع مثل یک سرنگ عمل کرده و با ایجاد خلاء برای یک لحظه هوا را با فشار زیاد به داخل می کشد و باعث می شود قلع ذوب شده به داخل محفظه آن کشیده شود. از فتیله لحیم که یک رشته مس بافته شده است می توان برای زدودن قلع از روی کار استفاده کرد.
نوک هویه
نوک هویه در دستگاه هویه مهم ترین قسمت آن به شمار می رود و با توجه به کاربرد و کارایی هویه، اندازه و توان نوک آن متفاوت است. به طور مثال در لحیم کاری قطعات SDM از هویه هایی با نوک نازک و دمای پایین استفاده می شود. در بعضی از هویه ها نوک هویه با توجه به کارکرد آن قابل تعویض است، رایج ترین نوک های هویه نوک سوزنی، نوک سوزنی کج و نوک پنسی هستند. در صورت استفاده مناسب از نوک لحیم، تا یک سال یا بیشتر قابل استفاده خواهد بود.
سیم لحیم
سیم لحیم ماده ای است که برای اتصال دو قطعه از آن استفاده می شود. ترکیب اصلی سیم لحیم نسبت های مختلفی از قلع و مس یا قلع و نقره و یا قلع و سرب است که موقع حرارت دیدن دود تندی از آن تولید می شود و تنفس آن برای سلامتی مضر است، بهتر است لحیم کاری در فضای باز یا در مکانی با تهویه مناسب انجام شود.
با توجه به اندازه هویه و قطعه‌‌ای که قرار است روی آن کار شود سیم هایی با ضخامت مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. نوعی از سیم لحیم وجود دارد که در داخل آن روغن لحیم به کار برده شده و به آن سیم لحیم مغزی می گویند. بهترین نوع سیم لحیم به اسم ۶۳ درصد در بازار موجود است.
مقاله آموزشی: خمیر سیلیکین چیست؟
انواع مختلف هویه لحیم‌کاری قلمی، تفنگی
هویه ها معمولا به دو دسته ی اصلی هویه الکتریکی و هویه غیر الکتریکی تقسیم می شوند. هویه های الکتریکی که مستقیم با برق کار می کنند دارای دو مدل مختلف هویه قلمی و هویه تفنگی می باشند:
هویه قلمی:
ویژگی اصلی این هویه دارا بودن یک سیم پیچ نیکل _ کرم با مقاومت بالاست. این هویه توان واتی بین ۲۰ تا ۵۰۰ دارد و امکان تنظیم دما و وات در بعضی از مدل های آن امکان پذیر است.
هویه تفنگی:
در هویه تفنگی از ترانسفورماتوری استفاده شده تا با کاهش ولتاژ و افزایش جریان در نوک هویه، گرمای لازم برای انتقال دما ایجاد شده و حرارت مستقیم در نوک آن تولید شود، دما با سرعت زیادی در آن‌ها بالا می رود. در این هویه چون اتصال از نوع کوتاه است، اگر به مدت طولانی روشن نگه داشته شوند ممکن است بسوزند.
هویه های غیر الکتریکی یا قابل حمل بر اساس نوع کارکردشان به چهار مدل هویه چکشی، هویه گازی، هویه باتری خور و هویه شارژی تقسیم می شوند:
هویه چکشی:
در این مدل از هویه حرارت مورد نیاز توسط چراغ پریموس یا چراغ کوره تولید می شود که در انجام اتصالات سنگین استفاده می شوند.
این نوع هویه دارای سه قسمت است اصلی است:
1)سرچکشی که معمولا از مس ساخته می شود
2)دسته فلزی
3)دسته چوبی
برای پاک کردن سر هویه از سوهان یا برس استفاده می شود.
هویه گازی:
این نوع هویه مثل فندک های گازی دارای مخزنی از گاز مایع هستند که با انرژی آن تولید حرارت می کنند و گاز آن ها قابل شارژ است.
هویه باتری خور:
این هویه ها هما‌نطور که از نامشان مشخص است با باتری های یک و نیم ولت یا باتری های کتابی بزرگ کار می کنند، برخی از انواع آن با پورت usb رایانه قابل استفاده هستند.
هویه شارژی:
نحوه کار هویه شارژی مثل بقیه هویه ها است و با قرار گرفتن در پایه مخصوص شارژ، قابل استفاده هستند.
ایستگاه های لحیم کاری
یک ایستگاه لحیم کاری می تواند تنظیمات و امکانات پیشرفته و حرفه ای را برای لحیم کاری در اختیار شما قرار دهد. ایستگاه های لحیم کاری شامل هویه ای هستند که به راحتی گرم می شود و می توان دمای آن را تنظیم کرد. ایستگاه های لحیم کاری بیشتر توسط مهندسین و افراد حرفه استفاده می شود.
چرا باید از ایستگاه لحیم کاری استفاده کرد؟
بارزترین تفاوت بین ایستگاه های لحیم کاری و هویه های معمولی این است که توانایی تنظیم دما را دارند. صفحه نمایش ایستگاه های لحیم کاری میتواند آنالوگ یا دیجیتال باشد.
چگونه لحيم كاری كنيم؟
1)موقعیت برد را تنظیم کنید.
2)دمای هویه را در صورت امکان روی 350 درجه سانتی گراد تنظیم کنید.
3)نوک هویه را مقدار بسیار کمی به قلع آغشته کنید.
4)هم پایه قطعه و هم پد مورد نظر را با هویه حرارت دهید (توجه کنید از نوک هویه استفاده نکنید، از چند میلی متر بالاتر و از پهلوی آن جهت گرم کردن استفاده کنید)
5) سیم لحیم را به پایه و پد مورد نظر نزدیک کنید (به نوک هویه نچسبانید) تا ذوب شود.
6)اول سیم لحیم و هویه را از کنار قطعه فاصله دهید.
7)لحیم صحیح باید شبیه به قیف معکوس باشد و شکل گرد یا توده ای نشان از لحیم کاری نامرغوب است.
مقاله آموزشی: کاربرد ال ای دی کلاهی
روش نگهداری و افزایش طول عمر هویه
• نوک هویه معمولا به علت فلزی بودن خیلی سریع اکسیده می شود، این کار باعث می شود تا حرارت کامل به نوک هویه منتقل نشود باید هویه را مدت طولانی تری روی قطعه نگه دارید که هم کار را سخت تر می کند و هم ممکن است به مدار چاپی یا قطعه ای که روی آن کار می کنید آسیب برسد، برای جلوگیری از اکسید شدن نوک هویه می توانید قبل از استفاده آن را کاملا قلع اندود کنید.
• برای تمیز کردن نوک هویه، به وسیله اسفنج مرطوب یا سیم های اسفنجی مخصوص اینکار نوک هویه را تمیز کنید. هنگام پاک کردن نوک هویه، مواظب باشید که نوک آن به طرف جلو و عقب کشیده نشود، این کار باعث قطع شدن المنت داخل هویه می شود.
• موقع استفاده از هویه مراقب باشید تا نوک داغ هویه به سیم برق، دست، لباس، موها و وسایل اطراف برخورد نکند و در صورت امکان از عینک ایمنی استفاده کنید.
• بهتر است موقعی که از هویه استفاده نمی کنید آن را خاموش کنید و در پایه مخصوص قرار دهید چون ممکن است گرمای هویه باعث آتش سوزی شود، هم اینکه درصورت روشن ماندن دستگاه لحیم به مدت طولانی لایه ای بر روی نوک آن تشکیل می شود که به راحتی قابل پاک شدن نیست.
لحیم کاری قطعات smd با خمیر قلع و هویه هوای داغ:
یک روش برای لحیم کاری قطعات SMD استفاده از خمیر قلع و هویه هوای داغ است. خمیر قلع، خمیری خاکستری و چسبناک و حاوی ماده FLUX است که برای لحیم کاری بهتر استفاده می شود که معمولا در بسته بندی های ظرفی و سرنگی (پمپی) وجود دارند.
این ماده در هنگام لحیم کاری قطعات SMD کار را بسیار راحت می کند. برای استفاده از این خمیر نیاز به دستگاه هویه هوای داغ یا HOT AIR خواهیم داشت تا این خمیر را ذوب کند. به دلیل چسبندگی زیاد این ماده توصیه می شود از ابزارهایی مثل سرنگ و دستگاه های مورد استفاده دندانپزشکان برای تزریق خمیر استفاده شود.
طرز کار دستگاه هویه هوای داغ به این صورت است که داخل دستگاه یک واحد تولید هوا بافشار هست تا به جای انتقال گرما به جامد (هویه های معمولی) این کار را با هوا انجام شود و به این ترتیب کار لحیم کاری بسیار آسان می شود. این دستگاه دارای کترل دما و کنترل فشار هوا می باشد. هویه ها دارای نازل های هوای با سایزهای مختلف جهت استفاده برای لحیم کاری قطعات با ابعاد مختلف می باشد.
